ورزش زورخانه‌ای؛ از شکوه گذشته تا رکود امروز

• ۱۴۰۳/۰۷/۱۶

ورزش زورخانه‌ای که زمانی به عنوان نماد پهلوانی و جوانمردی شناخته می‌شد، امروزه با چالش‌های جدی روبرو است.

ورزش باستانی و زورخانه‌ای که در گذشته طرفداران زیادی داشت امروزه بسیاری از طرفداران خود را از دست داده است.

ورزشی که در آن بیش از هرچیز اخلاق رایج است و راه و رسم پهلوانی را سرلوحه کار خود  قرار داده است.

ورزش زورخانه ای در قدیم الایام طرفداران و ورزشکاران بسیار زیادی داشت و زورخانه ها و صاحبان آن از جایگاه بالایی برخوردار بودند.

زورخانه ها دیگر زوری ندارند

برای تهیه گزارش پیرامون این رشته ورزشی باستانی، صبح زود به چندین زورخانه مراجعه کردیم  که بلا استثنا تمامی آنها بسته بودند. نکته ای می توان از آن به عنوان ضعف یاد کرد و آن را یکی از دلایل کمرنگ شدن این ورزش شمرد. درحالیکه تاکید رهبر انقلاب بر اهمیت دادن مسئولین به ورزش بوده است.

در مشاهده بین فیلم ها و سریال های قدیمی و تاریخی، زورخانه مکانی مقدس بود که در آن همیشه به روی مراجعین باز بود و حالا پس از گذشت سالیان سال از این فیلم ها، این امر در همان زمان ها جا مانده است.

با پرس و جوی انجام شده از چندین ورزشکار و قدیمی های این ورزش مشخص شد که زورخانه ها فقط در روزهای زوج بین ساعات 19 تا 22 فعالیت می کنند و در روزهای جمعه نیز دو ساعت در صبح باز هستند!

برخی از آنها گفتند که این فرهنگی است که باب شده است و دیگر زورخانه ها همه روزه فعالیت ندارند که از این امر می توان به عنوان یک پاشنه آشیل برای شناخت این ورزش یاد کرد.

جهانگیر آقاپور، متصدی یک زورخانه در محله افسریه تهران در گفت و گو با خبرنگار ما گفت: از 14 سالگی ورزش کشتی و زورخانه ای را شروع کردم. من متولد سال 1337 هستم و حدود 51 سال است که به این ورزش می پردازم.

زورخانه ها فقط روزهای زوج باز هستند!

وی گفت: در زمان جنگ با توجه به مشکلاتی که وجود داشت ورزشکاران فقط در روزهای زوج فعالیت داشتند و این امر به صورت یک سنت درآمد. جاهای بسیار کم و اندکی هستند که به صورت روزانه فعالیت داشته باشند.

آقاپور درباره دلیل این فعالیت زورخانه ها در روزهای زوج افزود: متاسفانه این موضوع هیچ دلیل خاصی ندارد و فرهنگی است که باب شده است که خوب هم نیست و باعث کمرنگ شدن این ورزش می شود.

لنگ نماد لباس ورزشی است

دیده می شود که ورزشکاران این رشته هنگام ورزش پارچه ای شبیه به لنگ به خود می بندند. آقاپور درباره این کار گفت: از لنگ به عنوان یک نوع لباس ورزشی یاد می شود. اخیرا دیده شده است که ورزشکاران از شلوارک های مخصوص استفاده می کنند اما برخی قدیمی ترها علاوه بر لنگی که به خود می بستند یک لنگ دیگر نیز می بستند که به آن لنگ کسوت گفته می شود.

ورزش زورخانه ای رتبه های زیادی دارد

وی درباره مراتب این ورزش گفت: وقتی یک ورزشکار به زورخانه می آید به او خوشامد می گویند. کمی که سابقه دار می شود هنگام ورود برای او صلوات می فرستند. در رتبه بعدی هنگام ورود ورزشکار به گود صلوات فرستاده می شود. رتبه بعد در هنگام چرخیدن برای ورزشکار صلوات می فرستند. سپس بالای بیست سال که ورزشکار به ورزش می پردازد از بالا که می خواهد به گود بیاید برای او زنگ می زنند که به این کار در اصطلاح از بالا به پایین زنگی می گویند.

آقا پور گفت: رتبه اخر در این ورزش که برای کسانی است که تقریبا 80 سال سن دارند و سال های بسیار زیادی در این ورزش بوده اند هنگامی است که وارد زورخانه می شوند که برای آنها زنگ زده می شود و به آنها از در زنگی می گویند.

در ورزش زورخانه ای چیزی نصیب ورزشکار نمی شود

آقاپور گفت: در زمان قدیم زورخانه ها تشک کشتی داشتند. درحال حاضر شاخه های رشته های ورزشی بسیار زیاد شده اند و جوانان گرایششان به سمت ورزش های دیگر رفته است. در ورزش پهلوانی و زورخانه ای ورزشکار چیزی نصیبش نمی شود ولی با 3،4 سال فعالیت در رشته های دیگر، مدال می گیرد و به او توجه زیادی هم می شود.

وی اظهار داشت: از نظر ماندگاری و سلامت هیچ ورزشی نمی تواند جایگزین ورزش پهلوانی و زورخانه ای شود. ورزشکار اگر در این ورزش درست فعالیت کند تا زمان پیری مشخص می شود که ورزشکار است در صورتی که در دیگر ورزش ها این امر اتفاق نمی افتد.

ورزش زورخانه ای جهانی شده است

آقاپور ادامه داد: چندسالی است که این ورزش جهانی شده است و کشورهایی مانند کره در برخی مسابقات امتیازاتشان به ایران نزدیک شده است. 

وی گفت: کار به جایی رسیده است که ممکن است برخی کشورها برای ثبت ورزش زورخانه ای به نام خودشان اقدام کنند.

در مرحله جهانی فعالیت داریم

آقاپور درباره فعالیت این رشته در میادین جهانی گفت: باید فدراسیون و ورزش های بین المللی توجه ویژه ای به این ورزش داشته باشند در حالیکه بین این دو اختلاف است که اینها باعث رکود این ورزش می شود.

پهلوانان از گود زورخانه متولد می شدند

وی افزود: در زمان آقا تختی همه پهلوانان و کشتی گیران از گود زورخانه متولد می شدند چون زورخانه ها فضای خوبی داشتند و دارای تشک کشتی بودند. در زمان قدیم می آمدند و از طریق دولت و نهادهای مربوطه به زورخانه ها کمک می کردند و هزینه های آنها نظیر هزینه های آب و برق را پرداخت می کردند.

آقاپور گفت: رهبر انقلاب تاکید داشتند که به این وزش توجه ویژه شود اما این امر صورت نگرفته است. زورخانه درآمدی ندارد. من در زورخانه خود به صورت رایگان آموزش می دهم.

شهرداری قرار بود به ما کمک کند که نکرد

وی گفت: یک زمانی قراربود شهرداری های مناطق تهران زورخانه های مناطق خود را تحت پوشش قرار دهند که عملی نشد. 

آقاپور درباره دلیل عملی نشدن این اتفاق گفت: این موضوع به خاطر مسئولینی که جابه جا شدند عملی نشد. در منطقه ما دو ماه به دو زورخانه کمک شد و بعد از آن قطع شد.

راهکار نجات ورزش چیست؟

آقا پور گفت: این ورزش برای ما است و برای احیای این ورزش جوانان را به این ورزش تشویق کنند.

وی درباره راهکار این امر گفت: باید تبلیغات برای این ورزش انجام شود. قبلا این ورزش حتی در تلویزیون نشان داده نمی شد اما الان وضع بهتر شده است و باید تقویت شود تا جوانان جذب این ورزش شوند.